Scéimeanna scair-rogha neamhcheadaithe
Cén chaoi le do Cháin Iomchuí ar Scair-Roghanna a ríomh agus a íoc
Tabhair do d’aire
Má dhéanann tú gnóthachan ar an 1 Eanáir 2024 nó dá éis sin, tá d’fhostóir freagrach as an gcáin a chur ar aghaidh tríd an bpárolla. Roimh 2024, bhí tú freagrach as Cáin Iomchuí ar Scair-Roghanna (CISR) a íoc laistigh de 30 lá ón gnóthachan.
Céim 1: Ríomh do ghnóthachan
Is é an gnóthachan ná an difríocht idir an méid seo:
- luach margaidh na scaireanna nuair a fheidhmíonn tú an rogha, nó an méid a fuarthas as a shannadh nó a scaoileadh
- agus
- an tsuim a d’íoc tú ar na scaireanna móide aon suim eile a íoctar ar dheonú na rogha, más ann.
- Sampla
Ar an 6 Bealtaine 2022, dheonaigh a fhostóir 500 scair-rogha do Thomás. Ba é €2 an scair praghas an fheidhmithe, arbh é sin an luach margaidh ar dháta an deonaithe. Rinne sé an scair-rogha a fheidhmiú ar an 10 Bealtaine 2023. Ba é €5.00 an scair an luach margaidh ar dháta an fheidhmithe.
Ríomh an ghnóthachain:
| Cur síos |
Ríomh |
Iomlán |
| Luach margaidh ar dháta an fheidhmithe |
500 x €5 |
€2,500 |
| Lúide praghas na rogha a íocadh |
500 x €2 |
(€1,000) |
| Gnóthachan Ioncaim |
€2,500-€1,000 |
€1,500 |
Céim 2: Ríomh an Cháin Iomchuí ar Scair-Roghanna
Tugtar Cáin Iomchuí ar Scair-Roghanna (CISR) ar an gCáin Ioncaim agus ar an Muirear Sóisialach Uilíoch (MSU) atá dlite ar fheidhmiú scair-rogha.
Ráta cánach roimh an 1 Eanáir 2024
Ní mór duit Cáin Ioncaim agus MSU a ríomh ag an ardráta. Ní mór duit chomh maith Árachas Sóisialach Pá-Choibhneasa (ÁSPC) ag baint úsáid as ráta na haicme ÁSPC a fheidhmítear duit don bhliain chánach.
- Sampla
Sa sampla thuas, b'ionann gnóthachan ioncaim Thomáis agus €1,500 agus ní mór dó anois an CISR dlite a ríomh.
Ríomh an CISR
| Cáin |
Ráta |
Ríomh |
Iomlán |
| Cáin Ioncaim |
40% |
€1,500 x 40% |
€600 |
| MSU |
8% |
€1,500 x 8% |
€120 |
| ÁPSC |
4% |
€1,500 x 4% |
€60 |
| CISR dlite |
|
|
€780 |
Is é €780 dliteanas CISR Thomáis. Bhí air an CISR a íoc faoin 8 Meitheamh 2023.
Féadtar d’ioncam don bhliain ó gach foinse a bheith inmhuirir ag an ráta caighdeánach (20%). I gcás blianta measúnaithe roimh 2024, bhí tú in ann teagmháil a dhéanamh leis na Coimisinéirí Ioncaim agus iarratas a dhéanamh ar cheadú chun an méid seo a leanas a íoc:
- Cáin Ioncaim ag an ráta caighdeánach cánach
- agus
- ráta MSU níos ísle.
Bhí gá an ceadú seo a fháil roimh CISR a íoc leis an Ard-Bhailitheoir. Seachas sin, cuireadh an t-ardráta cánach i bhfeidhm.
Ráta cánach ar an 1 Eanáir 2024, nó dá éis
Ríomhfaidh d'fhostóir an gnóthachan de réir Chéim 1. Bainfidh siad úsáid as an ráta cánach infheidhmithe de réir d’Fhógra Párolla na gCoimisinéirí Ioncaim (FPCI) reatha.
Céim 3: Cén uair le CISR a íoc
Má rinne tú gnóthachan roimh an 1 Eanáir 2024, ní mór duit CISR a íoc taobh istigh de 30 lá tar éis an dáta fheidhmithe. Áirítear sa tréimhse tuairiscithe 30 lá an dáta feidhmithe.
Má rinne tú gnóthachan ar an 1 Eanáir 2024, nó dá éis sin, ní mór do d’fhostóir an cháin a íoc i bhfíor-am trí phárolla.
Ón 01 Eanáir 2023 go dtí an 31 Nollaig 2023, tá íocaíocht dhéanach CISR faoi réir ráta úis Cánach Ioncaim de 0.0219%. Roimh an 1 Eanáir 2023, ba é 0.0322% an ráta úis. Gearrtar ús i leith gach lá, nó cuid de, ón dáta a bhfuil an íocaíocht dlite go dtí an dáta a dhéantar an íocaíocht.
Céim 4: Cén chaoi le CISR a íoc
Mura raibh tú cláraithe le haghaidh CISR riamh, féach ar Bainistigh do chlárúcháin chánach.
Má tá tú cláraithe cheana féin le haghaidh CISR, féadfaidh tú d'íocaíocht a dhéanamh ag baint úsáid as an áis íocaíochtaí in:
Má dhéanann tú gnóthachan ar an 1 Eanáir 2024, nó ina dhiaidh sin, ní gá duit clárú le haghaidh CISR. Déanfaidh d’fhostóir an cháin a thíolacadh chuig na Coimisinéirí Ioncaim tríd an bpárolla.
Céim 5: Comhlánaigh Foirm RTSO1
I gcás gnóthachain a dhéantar roimh an 1 Eanáir 2024, ní mór duit Foirm RTSO1 a chomhlánú nuair a atá d'íocaíocht á déanamh agat agus í a sheoladh chuig Oifig an Ard-Bhailitheora.
Má dhéanann tú gnóthachan ar an 1 Eanáir 2024, nó dá éis sin, ní gá duit Foirm RTSO1 a chomhlánú.
Céim 6: Tíolaic do Thuairisceán Cánach Ioncaim
Má rinne tú gnóthachan roimh an 1 Eanáir 2024, ní mór duit Tuairisceán Cánach Ioncaim (Foirm 11) a chomhlánú chomh maith faoi fhéinmheasúnacht a chomhlánú do gach bliain a dhéantar scair-rogha a fheidhmiú, a shannadh nó a scaoileadh.
Má rinne tú gnóthachan le linn 2023, ní mór duit fós tuairisceán Cánach Ioncaim a thíolacadh faoin 31 Deireadh Fómhair 2024.
Má dhéanann tú gnóthachan ar an 01 Eanáir 2024 nó dá éis sin, níl ort tuairisceán Cánach Ioncaim a thíolacadh ina leith seo.
I gcás aon bhliana measúnachta, ní mór duit Tuairisceán Cánach Ioncaim a thíolacadh:
- má fhaigheann tú aon díbhinní ó do scairsheilbh
- nó
- má dhiúscraíonn tú scaireanna, lena n-áirítear diúscairtí i socrú díola le ceannach nó i bhfeidhmiú gan airgead tirim.
Má dhiúscraíonn tú scaireanna, féadfaidh sé go mbeidh tú faoi dhliteanas na Cánach Gnóthachan Caipitiúil (CGC).
Cén chaoi le gearríocaíocht CISR a cheartú
Má thugann tú earráid faoi deara agus CISR á ríomh agat, nó mura bhfuil an t-ioncam nó na gnóthachain go léir tuairiscithe agat do bhliain roimhe sin, ní mór duit na Coimisinéirí Ioncaim a chur ar an eolas.
Chun tuilleadh eolais a fáil ar an gcaoi le nochtadh ar CISR a dhéanamh, féach Nochtadh a dhéanamh.
Ar aghaidh: Scair-roghanna a dhiúscairt