Pósadh agus páirtnéireachtaí sibhialta
Measúnú comhpháirteach
Is é bonn an mheasúnaithe chomhpháirtigh an rogha is mó tairbhe d’fhormhór lánúineacha. Faoi bhonn an mheasúnaithe chomhpháirtigh, tá tú inmhuirir i leith cánach ar bhur n-ioncam iomlán in éineacht.
Is é seo an rogha a fheidhmítear nuair a chuireann tú in iúl dúinn go bhfuil tú pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta. Ní chuireann sé cosc ort ceachtar den dá rogha eile a roghnú, is é sin measúnú ar leithligh nó déileáil ar leithligh.
Féadann tú do stádas sibhialta a thabhairt cothrom le dáta agus measúnú comhpháirteach ar leithligh a iarraidh trí ‘Bainistigh Mo Thaifead’ nó ‘Mo Phróifíl’ in moChúrsaí. Féadtar aon doiciméid tacaíochta a uaslódáil freisin. Is gá do do chéile an t-iarratas a dheimhniú trí shíniú isteach ar moChúrsaí agus an stádas a thabhairt cothrom le dáta a dheimhniú.
Céile nó páirtnéir sibhialta inmheasúnaithe
Is é an céile inmheasúnaithe nó an páirtnéir sibhialta ainmnithe atá freagrach as na tuairisceáin chánach a thíolacadh agus aon cháin dhlite a íoc.
An chaoi leis an gcéile inmheasúnaithe nó páirtnéir sibhialta ainmnithe a roghnú
Féadann tú roghnú cé acu duine díobh a bheidh mar an duine inmheasúnaithe.
Féadtar é seo a dhéanamh ach:
Ní mór duit é seo a dhéanamh ar 31 Márta, nó roimhe, sa bhliain inar mian leat go bhfeidhmeofaí an rogha.
Ní chaithfidh tú an rogha a dhéanamh. Mura ndéantar rogha, is é an céile nó páirtnéir sibhialta a bhfuil an t-ioncam níos airde acu a éireoidh go huathoibríoch de bheith ina c(h)éile inmheasúnaithe nó ina p(h)áirtnéir sibhialta ainmnithe.
Ní athróidh an céile inmheasúnaithe nó páirtnéir sibhialta ainmnithe go dtí go ndéanann tusa agus do chéile nó páirtnéir sibhialta:
- an céile nó páirtnéir sibhialta eile a roghnú
- nó
- Measúnú ar Leithligh nó Déileáil ar Leithligh a roghnú.
Creidmheasanna cánach, faoisimh agus bandaí ráta a leithdháileadh
Faoi bhonn an mheasúnaithe chomhpháirtigh, ligtear duit an chuid is mó de do chreidmheasanna cánach, faoisimh agus banda ráta a leithdháileadh (a aistriú eadraibh) le do chéile nó páirtnéir sibhialta.
Braitheann na Rátaí Cánach, Bandaí agus Faoisimh a bhaineann leat ar cé acu an bhfuil ioncam ag duine agaibh nó ag an mbeirt agaibh.
Ní fhéadtar iad seo a leanas a aistriú:
Má tá ioncam incháinithe agat agus ag do chéile araon, féadtar moChúrsaí a úsáid chun do chreidmheasanna cánach agus bandaí ráta a leithdháileadh ar an gcaoi ar mian libh féin é. Gheobhaidh an bheirt agaibh Deimhnithe Creidmheasanna Cánach (DCC) a tugadh cothrom le dáta ar a léirítear leithdháileadh na gcreidmheasanna agus an bhanda ráta.
Mura ndéanann tú na creidmheasanna cánach agus na faoisimh a leithdháileadh, tabharfar na creidmheasanna agus na faoisimh uile don chéile inmheasúnaithe.
Tabhair do d’aire
Ní fhéadtar an Creidmheas Cánach do Chúramóir Baile agus an banda ráta méadaithe araon a éileamh.
Ba chóir cibé acu is mó tairbhe duit a éileamh bunaithe ar do chúinsí pearsanta féin.
Measúnú comhpháirteach (sa chás go bhfuil páirtí amháin féinfhostaithe)
Má tá tú féin nó do pháirtnéir féinfhostaithe, féadann measúnú comhpháirteach fós a bheith i gceist. Féadann tú roghnú más mian leat íoc ar na bealaí seo:
Féadtar é seo a dhéanamh tríd an gcaoi a ndéanann tú leithdháileadh ar do chreidmheasanna agus banda ráta. Má roghnaíonn tú an chuid is mó de do cháin a íoc tríd an gcóras ÍMAT, féadtar do chreidmheasanna a aistriú chuig an duine féinfhostaithe.
Ní fhéadtar an Creidmheas Cánach Fostaí ná costais fostaíochta a aistriú.
Aisíocaíochtaí
Má tá aon aisíocaíochtaí dlite ag deireadh na bliana, déanfar an aisíocaíocht leis an mbeirt i gcomhréir leis an tsuim chánach a d’íoc an bheirt ina nduine.
- Sampla
Tá Máire agus Seán pósta agus tá siad faoin mbonn measúnaithe comhpháirtigh. Is í Máire an céile inmheasúnaithe.
In 2023, ba ionann a n-ioncam iomlán agus €82,400. Cuimsíonn sé seo ioncam fostaíochta ÍMAT €50,200 Mháire agus ioncam infheistíochta €32,200 Sheáin.
D'éiligh siad dhá chreidmheas cánach.
Creidmheasanna Cánach Mháire agus Sheáin le haghaidh 2023
| Creidmheasanna Cánach | Suim |
|---|
| Creidmheas Cánach do Dhaoine Pósta nó Páirtnéirí Sibhialta |
€3,550 |
| Creidmheas Cánach d'Fhostaí ÍMAT |
€1,775 |
| Iomlán |
€5,325 |
In 2023, ba é an scoithphointe ráta chaighdeánaigh le haghaidh lánúineacha pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta ná €49,000. Má tá an bheirt ag obair, méadaítear an tsuim seo faoi cibé acu is lú den mhéid seo a leanas:
* €31,000
nó
* Suim ioncaim an chéile nó páirtnéir sibhialta leis an ioncaim níos lú.
Ní fhéadtar méadú an banda ráta caighdeánach a aistriú idir céilí agus páirtnéirí sibhialta.
Ciallaíonn sé seo go ngearrtar cáin ag 20% ar an gcéad €49,000 d’ioncam €50,200 Mháire. Gearrtar cáin ag an ardráta 40% ar an gcuid eile d’ioncam Mháire.
Ós rud é go bhfuil ioncam ag Seán freisin, tá an lánúin i dteideal banda ráta caighdeánach méadaithe. Gearrtar cáin ag 20% ar an gcéad €31,000 d’ioncam €32,200 Sheáin. Gearrtar cáin ag an ardráta ar an gcuid eile d’ioncam Sheáin.
Dliteanas Cánach Ioncaim atá ag Máire agus Seán le haghaidh 2022
| |
Suim | Cáin |
| Ioncam Mháire |
€50,200 |
|
|---|
| Ioncam faoi cháin @ 20% |
€49,000 |
€9,800 |
|---|
| An fuílleach faoi cháin @ 40% |
€1,200 |
€480 |
|---|
| Cáin Ioncaim iomlán Mháire |
|
€10,200 |
|---|
| Ioncam Sheáin |
€32,200 |
|
|---|
| Cáin gearrtha ag an ráta 20% |
€31,000 |
€6,200
|
|---|
| An fuílleach faoi cháin @ 40% |
€1,200 |
€480 |
|---|
| Cáin Ioncaim iomlán Sheáin |
|
€6,680 |
|---|
| Iomlán na Cánach Ioncaim ag Máire agus Seán |
|
€16,960 |
|---|
| Lúide creidmheasanna iomlán |
|
€5,325 |
|---|
| Cáin iníoctha |
|
€11,635 |
|---|
Ar aghaidh: Measúnú ar leithligh