Ioncam ó chíos in Éirinn
Brabúis agus caillteanais chíosa
Má tá d’ioncam cíosa níos mó ná do chostais chíosa, brabús cíosa atá i gceist. Ríomhtar do bhrabús cíosa ar bhonn bliantúil.
Má tá do chostais chíosa níos mó ná do d’ioncam cíosa, caillteanas cíosa atá i gceist.
Íoctar cáin ar do ghlan-ioncam cíosa. Is é seo an t-ioncam iomlán comhlán ó chíos lúide iomlán do chuid costas cíosa agus íoctar an cháin ag do ráta is airde cánach.
Céard a tharlaíonn má tá caillteanas i gceist?
Féadfaidh sé go bhfuil caillteanas i gceist le d’ioncam cíosa. Más ea, féadfaidh tú do chaillteanais chíosa a thabhairt ar aghaidh go dtí go bhféadfaidh tú iad a fhritháireamh in aghaidh brabús cíosa. Ní fhéadtar ach an caillteanas a fhritháireamh in aghaidh ioncam cíosa Éireannaigh. Ní mór duit liúntais chaipitiúla a úsáid ar dtús sula ndéanann tú fritháireamh ar na caillteanais chíosa a thug tú ar aghaidh ó bhliain roimhe.
Féach Part 04-08-08 den treoirleabhar le haghaidh tuilleadh eolais ar liúntais chaipitiúla a fhritháireamh.
Ní fhéadtar caillteanais chíosa de chuid do chéile nó do pháirtnéara shibhialta a fhritháireamh in aghaidh do bhrabús cíosa féin. Ní fhéadtar, ach an oiread, caillteanais ó ligean neamheacnamaíoch a fhritháireamh in aghaidh brabúis eile chíosa. Is éard is ligean neamheacnamaíoch ann ná ligean nach bhfuil sé indéanta brabús a dhéanamh ón gcíos a fhaightear uaidh.
Ní fhéadtar caillteanais chíosa a fhritháireamh in aghaidh aon ioncaim eile ná iad a thabhairt siar chuig bliain roimhe.
Ní fhéadtar, ach an oiread, caillteanais cíosa eachtraigh a fhritháireamh in aghaidh brabús cíosa Éireannaigh. Ní fhéadtar iad a fhritháireamh ach amháin in aghaidh ioncam ó cíosa eachtrach.
Féadfaidh tiarnaí talún a n-ioncam incháinithe a leasú má chruthaíonn siad an méid seo a leanas:
- ní raibh siad in ann an chíos dlite a aisghabháil
- nó
- tharscaoil siad cíos a bhí dlite de bharr cruatain.
Maoine iomadúla cíosa
Féadfaidh sé go bhfaigheann tú ioncam cíosa ó roinnt maoin ar leat iad.Má fhaigheann, ní mór duit brabús nó caillteanas ar leithligh a ríomh le haghaidh gach maoine ar cíos.
Ar dtús, déantar na costais incheadaithe a asbhaint ó na cíosanna aonair a fhaightear, agus as sin a thagann an brabús nó caillteanas. Ansin suimítear brabúis nó caillteanais gach maoine le chéile le do ghlan-ioncam bliantúil cíosa a fháil.
- Sampla
Ligeann tiarna talún dhá teaghais faoi throscán amach sa bhliain dár críoch 31 Nollaig 2020. Ní ligtear ceachtar de na háitribh amach chuig tionóntaí atá ag fáil tacaíochtaí tithíochta sóisialta.
Ba é an t-ús ar mhorgáiste ar iasachtaí incháilithe ná €1,250 do Theach a hAon agus €2,500 do Theach a Dó. Is é 80% de na luachanna sin an t-ús incheadaithe.
Ríomh a dhéanamh ar bhrabús nó caillteanas do Theach a hAon
|
|
Ríomh | Luach |
| Cíos Comhlán |
|
€18,000
|
|---|
| Asbhain costais agus liúntais: |
|---|
| Árachas |
|
€1,100
|
|---|
| Táille clárúcháin maidir leis an m Bord um Thionóntachtaí Cónaithe |
|
€90
|
|---|
| Leictreachas agus téamh |
|
€2,100
|
|---|
| Deisiúcháin |
|
€1,700
|
|---|
| Ús ar mhorgáiste incheadaithe |
€2,500 @ 80%
|
€2,500
|
|---|
| Costais agus liúntais iomlán |
|
€7,490
|
|---|
| Barrachas |
€18,000 - €7,490 |
€10,510
|
|---|
Ríomh a dhéanamh ar bhrabús nó caillteanas do Theach a Dó
|
|
Ríomh | Luach |
| Cíos Comhlán |
|
€4,000
|
|---|
| Asbhain costais agus liúntais: |
|---|
| Árachas |
|
€800
|
|---|
| Cíos talún |
|
€300
|
|---|
| Táille clárúcháin maidir leis an m Bord um Thionóntachtaí Cónaithe |
|
€90
|
|---|
| Leictreachas agus téamh |
|
€1,200
|
|---|
| Deisiúcháin |
|
€900
|
|---|
| Ús ar mhorgáiste incheadaithe |
€1,250 @ 100%
|
€1,250
|
|---|
| Costais agus liúntais iomlán |
|
€4,290 |
|---|
| Barrachas |
€4,000 - €4,540 |
-€540
|
|---|
Cosnaíonn an fearastú €2,400 i dTeach a hAon agus €8,000 i dTeach a Dó. Féadfaidh an tiarna talún an costas seo a asbhaint mar chaitheamh agus cuimilt óna hioncam cíosa iomlán. Is é 12.5% den chostas an asbhaint i leith caitheamh agus cuimilt atá incheadaithe.
Ríomh a dhéanamh ar glanioncam cíosa chun críocha cánach
| |
Ríomh | Luach |
| Ioncam ó chíos iomlán |
€10,510-€540 |
€9,720 |
|---|
| Asbhain caitheamh agus cuimilt |
(€2,400 @ 12.5%) + (€8,000 @ 12.5%) |
€1,300 |
|---|
| Ioncam ó chíos incháinithe |
€9,970 - €1,300 |
€8,670 |
|---|
Ar aghaidh: Scéimeanna dreasachta cánach d'ioncam cíosa