Ioncam ó chíos in Éirinn
Céard iad na costais a cheadaítear?
Féadtar costais ar leith a éileamh i leith d’ioncaim chíosa chun laghdú a dhéanamh ar an méid cánach a bheidh ort a íoc.
Costais ghinearálta
Samplaí de chostais incheadaithe is ea:
- na rátaí a íocann tú le húdarás áitiúil le haghaidh na maoine
- na cíosanna a íocann tú ar mhaoin amhail bunchíosanna
- préimheanna árachais i leith tine agus dliteanas poiblí
- cothabháil ar do mhaoin, amhail glantachán, péinteáil agus maisiúchán
- táillí maoine sula ligeann tú do mhaoin amach ar cíos den chéad uair, amhail táillí bainistíochta, fógraíochta, dlí nó cuntasaíochta
- an costas ó aon seirbhísí nó earraí a sholáthraíonn tú nach bhfaigheann tú íocaíocht ar ais ina leith ó do thionónta (amhail leictreachas, teas lárnach, teileafón, táillí seirbhíse, uisce agus bailiú bruscair).
- préimheanna polasaithe cosanta morgáistí áirithe
- costais idir maoine a ligtear ar cíos ar choinníoll nár áitigh an tiarna talún an mhaoin sular síníodh léas nua
- liúntais chaipitil
- deisiúcháin, amhail cóireáil lobhaidh, fuinneoga, doirse nó meaisíní a dheisiú
- costais roimh-ligin áirithe ar mhaoin chónaithe gan áitiú
- agus
- an costas a bhaineann le clárúchán leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe (BTC).
Ní mór duit taifid iomlána agus chruinne a choinneáil ar gach costas i leith gach maoine a ligeann tú amach ar cíos.
Féadfaidh tú an maoin a ligean ar cíos go páirteach. Ní fhéadtar ach éileamh a dhéanamh i leith chuid do na costais le linn an ama a bhí an mhaoin á ligean amach. Mar shampla, má tá leath de na seomraí ligthe ar cíos, féadtar leath na costais a éileamh.
Caitear le cíos a fháil mar thrádáil a sheoladh. Ní cheadaítear costais ach chomh fada agus a bheadh siad incheadaithe don trádáil sin.
Ús ar mhorgáiste
Féadfaidh sé go bhfuil cead agat Faoiseamh i leith Ús ar Mhorgáiste a éileamh i leith d’ioncaim chíosa. Ní mór an t-ús a bheith ó mhorgáiste a úsáidtear chun do mhaoin chíosa a cheannach, a fheabhsú nó a dheisiú.
Féadfaidh tú Faoiseamh i leith Ús ar Mhorgáiste a éileamh má tá tú cláirithe leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe (BTC):
- le linn do mhaoin a bheith tógtha ar cíos
- agus
- san idirlinn idir do mhaoin a ligean ar cíos, chomh fada agus nach mbíonn cónaí ort ann le linn an ama sin
Ní fhéadtar Ús ar Mhorgáiste a éileamh san idirlinn idir an tráth a cheannaíonn tú an mhaoin agus an tráth a ligeann tú an mhaoin amach ar cíos den chéad uair.
Tá Faoiseamh Ús Morgáiste teoranta do chéatadán den ús mar seo a leanas:
| | Céadtadán |
|---|
| ús fabhraithe ar, nó tar éis, an 07 Aibreán 2009 go dtí an 31 Nollaig 2016 |
75% |
| ús fabhraithe ón 01 Eanáir 2017 go dtí an 31 Nollaig 2017 |
80% |
| ús fabhraithe ón 01 Eanáir 2018 go dtí an 31 Nollaig 2018 |
85% |
| ús fabhraithe ón 01 Eanáir 2019 |
100% |
Chun críocha an tsrianta, caitear le hús mar rud a fhabhraíonn ar bhonn laethúil. Níl an baint ag an dáta a thógtar an iasacht.
I gcúinsí áirithe, féadfaidh sé go mbeidh tú in ann 100% den fhaoiseamh a éileamh sna blianta nuair a bhí an faoiseamh srianta. Chun cáiliú ní mór duit:
- do mhaoin a ligean amach ar cíos ar feadh trí bliana le tionóntaí a fhaigheann tacaíochtaí áirithe um thithíocht shóisialta
- agus
- a bheith clárithe leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe (BTC).
Féach an treoirleabhar Cuid 04-08-06 le haghaidh tuilleadh eolais ar asbhainteacht Ús ar Mhorgáiste.
Féach an treoirleabhar Cuid 04-08-10 le haghaidh tuilleadh eolais ar thionóntachtaí a chlárú leis an BTC.
Liúntais chaipitil
Féadtar liúntais chaipitil a éileamh ar chostas an troscáin agus na bhfeisteas do do mhaoin. Tugtar 'liúntais caithimh agus cuimilte' nó 'dímheas’ ar seo.
An ráta reatha do na liúntais seo ná 12.5% den chostas in aghaidh na bliana, le haghaidh ocht mbliana ar a mhéad. Féadtar an méid seo a leanas a bheith san áireamh sna liúntais:
- troscán a cheannaigh tú do do mhaoin chónaithe
- agus
- costas ceannaigh earraí bána amhail cuisneoirí nó miasniteoirí
- Sampla 1
Cheannaigh tú foireann troscáin ar €1,000. An liúntas caithimh agus cuimilte 12.5% dó seo ná €125 sa bhliain.
Féadtar é seo a éileamh i gcoinne an ioncaim chíosa do na chéad ocht mbliana eile.
- Sampla 2
Tá dhá theach á ligean ar cíos agat a bhfuil troscán iontu. Cosnaíonn an troscán agus fearas €2,400 i dTeach a hAon agus €8,000 i dTeach a Dó.
Na liúntais caithimh agus cuimilte ná €1,300 (€2,400 @ 12.5% + €8,000 @ 12.5%).
Féadtar é seo a éileamh i gcoinne d’ioncaim chíosa iomláin do na chéad 8 mbliana eile.
Ar aghaidh: Céard iad na costais nach gceadaítear?